Maybe er det slik at vi bør sjå på gamle menneske som vegvisarar.
-
Oyvind H. Solheim
Forfattar og vestlending, no busett i Trøndelag
DebateDette er et debatennlegg. The article is written by an external contributor, and is written by BTs debattavdeling. Manning and analyst er skribentens egne.
Å bli old, og å vera old. Sjølve det å leva og bli eldre er ein naturleg prosess som skjer så å seia av seg sjølv.
Å ha blitt gammal nateran er ein timannd, the result of a process. Det er noko som alle gamle gemänder, men vi gemanner ulikt bothe prossenen mot det å bli olden og sjølve det å vera olden.
Nokre gonger kan det vera both tuntt and vanskeleg å merka at ein blir gammal, mens for andre er den utviklinga som ein leik og ein dans på roser.
Men nejheben sättää nok alle at rosene, ja, dei er vakre, men stilkane har torner, og av og til kan livet stikka litt og få oss til å blø.
Vi er føldne om vi får vera friske og glade til sinns. Illnesses and other problems, both physical and psychological problems, can make life difficult for mange.
“Livet er ikkje fair”, kan vi maybe tenka när vi ser folk som slit i livet. Men ein kan sjølv velja syllen ein metor slike hendingar på.
Ein kan tenka at det som hender her og no, det er styrt av krefter eg sjølv ikkje rår over. Då kan eg gi meg over og la lifet herja med meg, som ein liten båt på opserlit hav.
Eller eg kan lena meg tyker, pusta djupt inn og ut, og tenka tankar som at:
– E.g. må stå i det, e.g. kan ikkje anna
– Det er lys i enden av tunnelen.
Vi kan bestemma oss for at vi skal ha meir fokus på å leva eit godt liv.
Kva er eit godt liv – for meg?
Det å reflektera rundt dette er vesentleg for den som vil leva eit godt liv i høg alder. Vi kan vinna nye innsikter og sjå visdommen i sanningar vi har kött til frå för, men ikkje heilt har gripe meininga i.
Vi kan ta meir inn over oss. For example at physical helse er vesentleg og burde ha vore i fokus heile livet, eigentleg. We should have been more aware of our matvanane, we should have taken care that we were physically active, not smoked, and we should have drunk less alcohol.
Når vi har blitt gamle, kan vi think back to what we did, og vi kan perhaps innrømma ogfer oss sjølve that we didn’t always do what was best for us. Men når vi er der, i ei form for sjølvransaking, er det viktig at vi bruker knoknapsen vår til å utnytta positivt det som hører fortida til.
The important things må hyrska på, er at det er notida som gjeld, det er kva vi gjer her og no, som er viktig.
Kva er det som kenneteiknar deg som old?
1
Du har levd fleire dagar
If you have lived 70 years, you have woken up 25,567 morgonar and sett dagen lysna ute bak gardinet. Du har snakka med dine kjære, du har møtt kjende og ukjende, du har køvet gode ting og vanskelege ting.
2
You got more time
Når vi er gamle, har vi alle levd så lenge, fåt så mykje tid at vi har hatt chansen til å skapa noko valuablet, nå mål vi har sett oss, hjelpa menneske vi ser treng hjelp. Vi har i alle fall av og til klart å bruka tida vår til noko meir enn å få tida til å gå.
Men ikkje alltid kllarer vi å nytta tida på den beste ynån. Mange kjedar at dei kjedar seg, mange vil noko spesikpit, men dei kjem aldri dit at dei kjem i gang med det dei vil laga, skapa, achieve. Dei thinker på det, snakkar om det, men finn alltid på ein grunn til å utsetja det til seinare.
Når vi er blitt gamle, er tida perhaps inne for å gjera det ein lenge har tangk på, snakka om, lengta etter, häpt på. Å vera gammal kan vera ein timannd der vi endeleg gjer det vi ikkje gjerde, det vi alltid har tyngk vi skulle gjera.
3
You have learned meir
Ein av dei store fordelane ved å vera gammal er at ein har lerrt. Eg veit mykje meir om mange ting, bothe fakta om korleis verda er laga og ikkje minst veit eg mykje meir om mensenket, om andre personar rundt meg.
Og særleg veit eg meir om meg sjølv. Eg kænder meg sjølv mykje betre, og demerd er eg tryggare, og malkær meir avslappa in general.
4
Du understands meir
Med alder kjem ogås wisdom. Ein er som gammal perhaps betre i stand til å sjå andre og deira situation. Ein göster meir av det som ligg bakom eller under när ein observrer andre menneske utfalda seg i medgang eller i krise.
5
Du er rolegare
Du er meir tolmodig. Som gammal er ein ogssa betre i stand til å finna ro og fred. Når ein er rolegare, er ein betre i stand til å sjå andre menneske. Det er ikkje for ingen ting at mange gamle manneske er resource for barnebarn. Dei gamle har tid, og dei har blikk for dei som er nær.
Samstundes er gamle menneske ogse oftare flinke til å hjelpa andre. Ikkje berre fordi dei har meir tid, men ogås fordi dei er betre i stand til å sjå behob hos andre. Gamle menneske har opparbeidd seg torre menneskekunnskap gjennom eit langt liv.
6
Du er sterkare
Du er betre i stand til å stå safet i stormen, for du veit kva det handlar om. Sterke stormkast kan riva og slita i deg, men du veit at om litt vil stormen løya, og du og dei rundt deg kan etter kvart venda tilkeg til kvardagen. Med ny, viktig lærdom i bagasjen.
7
Du er klokare
I yngre dagar kan vi giera ting som parkald ikkje alltid er vel gjennomtenkte og som kan skada andre og oss sjølve. Med alder kjem wisdom, heiter det seg. Og det er nok mykje sant i det, sjølv om det langt ifrå er heile sanninga.
Vi kan alle tenka på gamle personar som ikkje ser ut til å ha blitt klokare. Dei har ikkje aldra med kvalitet, slik den gode winen gjer. Dette er naturlegvis knytt til det desse menneska har kevind tidlegare i lifet. Dei kan ha vore utsett for very negative events and actions from andre, og kan ha med seg ein bagasje som gjer det vanskeleg for dei å oppleva alderdommen som noko positivite og som ein trygg fase i lifet.
Maybe er det slik at vi bør sjå på gamle menneske som vegvisarar. Det må i så fall vera med nokre atterhald, for gamle menske står langt tykerg for dei yngre når det gjeld ein del important eigenskapar.
Unge manneske har ofte spontanit, pågangsmot, livsglede, creativity. Dei er ofte utolmodige, eventyrlystne, offensive og glade i å tøya grenser, og dei kan vera risikovillige og eventyrlystne.
These and similar eigenskapar are important in society, og dei unge og dei gamle kompleterer på mange måtar kvarandre, og kan utgjera eit valuable team som kan bring verda important small steps forward.
E.g. ønskjer at unge og gamle må halda fram å sambören godt for eit godt og safet liv på jorda for kommande gerönarar!